Hội thảo “Không gian công cộng hướng đến đô thị tăng trưởng xanh và phát triển bền vững” vừa được tổ chức tại Hà Nội với sự bảo trợ của Tổng hội Xây Dựng Việt Nam và Bộ Xây dựng, nhiều đơn vị liên quan. Hội thảo cũng ghi nhận, nhiều ý kiến của các chuyên gia quốc tế về những kinh nghiệm quản lý không gian công cộng, huy động sự tham gia của chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư vào việc thiết kế, xây dựng những không gian công cộng tại các khu dân cư và trong đô thị.
Trong khi không gian công cộng không được mở rộng, nhiều nhà cao tầng mọc lên như nấm đang gây áp lực cho hạ tầng, không gian sống đô thị. Sử dụng không gian công cộng sai mục đích
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phan Thị Mỹ Linh khẳng định, phát triển không gian công cộng là một thành tố không thể tách rời trong phát triển đô thị, là điểm kết nối cộng đồng, thúc đẩy gắn kết cuộc sống của các tầng lớp nhân dân đô thị, góp phần hình thành, phát triển giá trị văn hóa, xã hội, tạo dựng bản sắc riêng cho từng đô thị.
Tuy nhiên, so với các chức năng khác của không gian đô thị, không gian công cộng vẫn chưa được nghiên cứu một cách thấu đáo, tiêu chuẩn, quy chuẩn về quy hoạch, thiết kế quy hoạch cũng chưa đủ để trở thành một công cụ hữu hiệu trong quá trình triển khai.
Không gian công cộng nói chung và không gian xanh, không gian giải trí trong các khu đô thị, các khu dân cư nói riêng chưa đáp ứng được so với nhu cầu hiện nay của người dân. Không gian vui chơi giải trí trong các đô thị, khu dân cư hiện nay còn thiếu so với nhu cầu của người dân. Nhiều địa phương có xu hướng sử dụng không gian công cộng sai mục đích, không vì lợi ích cộng đồng, kiến trúc cảnh quan thiếu đặc sắc chưa phù hợp với không gian kiến trúc cảnh quan đô thị.
Liên quan đến vấn đề phát triển đô thị theo hướng tăng trưởng xanh, bền vững, hiện nay, Chính phủ đã phê duyệt kế hoạch hành động quốc gia về thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, kế hoạch phát triển đô thị tăng trưởng xanh và quyết định về Đề án đô thị thông minh. Đây là những văn bản pháp lý rất có ý nghĩa đồng thời thể hiện sự quyết tâm của Chính phủ để triển khai các nội dung về phát triển đô thị tăng trưởng xanh, bền vững.
Bất cập của các chính sách quản lý
Cũng tại Hội thảo, TS Nguyễn Ngọc Hùng, Chủ tịch Tổng hội xây dựng Việt Nam, thừa nhận sự cố gắng của những đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM trong việc xây dựng và bảo vệ những không gian công cộng trong đô thị, đó là sự xuất hiện nhiều khu đô thị mới có tỷ lệ công viên, cây xanh cao, hay dự án thí điểm phát triển phố đi bộ xung quanh hồ Hoàn Kiếm, đường Phùng Hưng vào cuối tuần ở Hà Nội, phố đi bộ Nguyễn Huệ ở TP.HCM…
Đặc biệt là với sự quyết tâm của chính quyền, cộng đồng dân cư, một số dự án xâm phạm tới không gian công cộng như Công viên Thống Nhất, Dự án Văn phòng trước cửa Nhà hát lớn, Dự án Nhà ở quận Đống Đa, Hà Nội và một số dự án mở lối xuống biển ở Đà Nẵng… đã bị đình chỉ và thay vào đó là các vườn hoa dành cho dân cư.
Nhiều bất cập trong quản lý, quy hoạch... gây ảnh hưởng tới phát triển không gian công cộng. Song theo ông Hùng, hiện vẫn còn nhiều tồn tại, thách thức liên quan đến phát triển không gian công cộng trong đô thị do những bất cập của các chính sách quản lý và trong công tác thực thi quy hoạch, cấp phép xây dựng.
Tại một số khu đất, sau khi di dời các cơ quan, nhà máy xí nghiệp ra bên ngoài đã không thực hiện theo đúng chủ trương là dành không gian để phát triển không gian công cộng mà được chuyển đổi mục đích thành các dự án nhà ở thương mại, làm tăng mật độ, gây áp lực lớn lên cơ sở hạ tầng.
Vì vậy, ông Hùng kiến nghị, cần công khai, minh bạch những thông tin khi các nhà máy, trụ sở cơ quan di chuyển ra ngoài đô thị và huy động sự giám sát của cộng đồng dân cư trong việc thực hiện đúng quy hoạch chung của thành phố.
Đồng tình với quan điểm này, TS Nguyễn Hồng Hạnh- Viện trưởng Viện nghiên cứu Kinh tế xây dựng và đô thị (Bộ Xây dựng), cho rằng quá trình đô thị hóa khiến nhiều KGCC đã hoặc đang bị thu hẹp về diện tích, thay đỏi chức năng hoặc biến mất hoàn toàn. Sở dĩ có tình trạng này, theo bà Hạnh là do chính sách chưa hoàn thiện, trong các văn bản pháp luật, các Quy chuẩn, Tiêu chuẩn quốc gia chưa có khái niệm chính thức về không gian công cộng, điều này khiến cho việc quản lý không gian công cộng bị rời rạc, phân tán ra nhiều cơ quan có chức năng khác nhau./.
